Sâm cau đỏ là gì

Tên thường gọi: Sâm cau đỏ hay còn gọi cồ nốc lan, ngải cau, nam sáng ton, soọng ca, thài léng, tiên mao.

Tên khoa học: Curculigo Orchioides Gaertn, thuộc Bộ Măng Tây (Asparagales), họ tỏi voi lùn (Hypoxidaceae). Phân bố: Loại thảo dược này được tìm thấy ở Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Philippin và các nước Đông Dương. Ở Việt Nam cây mọc hoang trên các đồi cỏ, ven rừng,sườn núi đại ngàn Tây Bắc,sâm cau đỏ cũng được tìm thấy trên vùng đồi núi Lang Bian, vùng đồi núi cao ở Lâm Đồng.

Mô tả thực vật sâm cau đỏ

Cây thảo sống lâu năm cao 30cm hay hơn.
Lá hẹp, hình mũi mác xếp nếp tựa như lá Cau, mọc túm lại từ thân rễ.
Thân rễ hình trụ cao, dạng củ to bằng ngón tay út, có rễ phụ nhỏ, vỏ thô màu nâu, trong thịt củ màu vàng ngà.
Hoa màu vàng, trên một trục ngắn nằm trong kẽ lá, có từ 3 đến 5 hoa mọc thành cụm.
Quả nang thuôn dài 1,5cm, chứa 1-4 hạt.
Hoa mùa hè thu

Phương pháp thu hái và bào chế

Sâm cau đỏ được khai thác quanh năm, sau khi đào về rửa sạch, ngâm với nước vo gao qua đêm. Sau đó thái thành từng phiến, phơi khô.

Tính vị và tác dụng dược lý

Tính vị: Sâm cau đỏ tính ấm, vị cay, hơi có độc.

Quy kinh: Sâm cau quy kinh thận, ôn trung táo thấp, tán ứ trừ tê, tráng gân cốt, tăng cường sinh lực phái mạnh.

Thành phần hóa học có trong sâm cau đỏ

Trong sâm cau đỏ có Curculigin A tác dụng kích thích ham muốn tình dục. Nhóm chất cycloartan triterpen saponin kích thích cơ thể sản sinh nội tiết tố nam. Nhóm chất này cũng giúp sự điều hoà máu trong cơ thể hiệu quả hơn.

Tại Việt Nam, đề tài “Nghiên cứu các saponin triterpenoid có hoạt tính sinh học của một số cây thuốc Việt Nam” của TS. Bùi Thị Minh Giang (Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội) năm 2006 cũng khẳng định thân rễ Sâm cau đỏ có hoạt tính sinh dục nam mạnh nhất, cao hơn 1,5 lần các loài có tác dụng tương tự. Biểu hiện là làm tăng trọng lượng tinh hoàn lên 150,2%. Vì thế, Sâm cau đỏ được coi là thảo dược tốt nhất cho nam giới.

Sâm cau đỏ có tác dụng gì?

Trong Đông y, sâm cau đỏ được dùng giúp bổ thận, tráng dương, điều trị liệt dương, yếu sinh lý, tiểu tiện không cầm được, ngực bụng tay chân lạnh.

Trong Y học hiện đại, sâm cau đỏ được bào chế làm thuốc, mang lại các tác dụng như:

Tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể thích nghi trong những điều kiện không thuận lợi
Tăng cường chức năng sinh lý nam, kích thích tiết hoocmon nam giới.
Giúp tinh thần tỉnh táo, mạnh gân cốt, kéo dài ham muốn, giúp đen râu tóc.
Giảm cảm giác tê mỏi chân tay, đau xương khớp dành cho cả nam và nữ.
Sâm cau đỏ hỗ trợ điều trị vô sinh: Các nguyên nhân gây khó khăn trong việc sinh con như tinh trùng yếu, số lượng tinh trùng ít, liệt dương… đã được khắc phục rõ rệt nhờ sự hỗ trợ của sâm cau đỏ.
Tăng cường tuần hoàn máu, lưu thông khí huyết.
Tác dụng bổ thận, giúp giảm thiểu tình trạng tiểu tiện không theo ý muốn.

Sâm cau đen là gì?

Theo Đông y, dược liệu tiên mao hay sâm cau có vị cay, tính ấm, hơi độc, có tác dụng thêm sức nóng cường dương, ích tinh, làm se, giảm đau, hạ áp, chống viêm, mạnh gân xương,…

Tên gọi khác: Tiên mao, thuộc họ sâm cau, tên khác là tiên mao sâm, sâm cau, ngải cau, cồ lốc lan.

Tên khoa học: Curculigo orchioides, Gaertn. họ sâm cau (Hypoxidaceae)

Thành phần hóa học: Trong thân rễ sâm cau chứa các thành phần saponin thuộc nhóm cycloartan triterpenic như curculigo saponin A F, các triterpen penta cyclic, các phenyl glucosid: Corchiosid A

Mô tả dược liệu: Thân rễ mập, hình trụ dài, mang nhiều rễ phụ có dạng giống thân rễ. Lá xếp nếp như lá cau, gân song song. Hoa nhỏ, màu vàng. Quả nang, thuôn dài.

Mô thực vật sâm cau đen

Cây thảo, lá hẹp, cao 20 – 30cm, lá mọc tụ họp thành túm từ thân rễ, xếp nếp như lá cau, hình mũi mác hẹp. Phần thân rễ chính dạng củ, cắm sâu xuống đất.

Ở dạng nguyên củ, sâm cau đen thường chia đốt rõ ràng, vỏ màu nâu đen, thân chỉ có 1 rễ chính, không phân nhánh, có các rễ con to bám quanh thân dễ chính. Thân rễ hình trụ dài, mọc thẳng, thót lại ở hai đầu, mang nhiều rễ phụ có dạng giống thân rễ. Lá mọc tụ họp lại thành túm từ thân rễ, xếp nếp như lá cau hình mũi mác hẹp, dài 20-30cm, rộng 2,5-3cm gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn gần như cùng màu, gân song song rất rõ; bẹ lá to và dài; cuống lá dài khoảng 10 cm. Cụm hoa mọc trên một cán ngắn ở kẽ lá, mang 3 – 5 hoa màu vàng, lá bắc hình trái xoan, đài 3 răng có lông; tràng 3 cánh nhẵn; nhị 6, xếp thành hai dãy, chỉ nhị ngắn; bầu hình thoi, có lông rậm. Quả nang, thuôn, dài 1,2 – 1,5 cm. Hạt 1 – 4, phình ở đầu.

Sâm cau đen có tác dụng gì?

Một công trình nghiên cứu khác cho thấy cao cồn sâm cau đen có tác dụng tăng hoạt tính sinh dục nam cao gấp 1,5 lần so với các loài khác có tác dụng tương tự, làm tăng trọng lượng tinh hoàn 150,2%.
Nghiên cứu trên thực nghiệm của TS. Phan Quốc Kinh cũng cho thấy: Sâm cau làm tăng gấp đôi trọng lượng tinh hoàn, tăng khối lượng tinh hoàn có thể giúp làm tăng nồng độ testosterone, yếu tố quan trọng quyết định hoạt động tình dục, vì thế mà sâm cau được xem là “viagra” tự nhiên tốt cho nam giới.

Sâm cau đen có thể dùng đơn lẻ bằng cách ngâm rượu, tuy nhiên để sử dụng sâm cau một cách hiệu quả nhất, thì ngoài việc dùng đúng dược liệu, Sâm cau thường được dùng phối hợp với nhung hươu, nhân sâm hoặc một số vị thuốc khác… để gia tăng tác dụng, dùng dài ngày còn giúp làm trẻ hóa cơ thể, làm chậm quá trình lão hóa, săn chắc cơ bắp, đặc biệt giúp cơ thể hồi phục khả năng sản xuất nội tiết tố nam testosterone.

Theo Jitendra Mehta (ĐH Kota, Ấn Độ) đăng trên Pharm.& Biomedi. Res 2014, 1(1) tr.12-16:

Sâm cau đã được khoa học hiện đại chứng minh có một số tác dụng như: Kích dục ở liều 100mg cao cồn/kg thể trọng và 200mg cao nước/kg thể trọng, tác dụng tăng sản xuất tinh trùng (spermatogenic), tác dụng tăng cường miễn dịch trên mô hình gây suy giảm miễn dịch bằng cyclophosphamid, chống viêm và chống mệt mỏi mạn tính.

Trong bài tổng quan về các loài cây thuốc có tác dụng tăng cường hoạt động tình dục, đăng trên tạp chí Biomed. Research International năm 2014, cho thấy:

Sâm cau là cây thuốc truyền thống có tác dụng tăng cường khả năng hoạt động tình dục, tăng khoái cảm. Tác dụng này của sâm cau được đánh giá trên độ cương cứng của dương vật khi sử dụng liều 200mg cao nước trong 14 ngày.

Sâm cau được sử dụng cho nam giới suy giảm thời gian và số lần giao hợp, suy nhược sức lực tình dục, tăng khả năng sản sinh tinh dịch, tốt cho người suy giảm khả năng tình dục, do suy giảm sức lực, suy giảm chức năng của các bộ phận sinh dục.

Năm 2014, Đại học Y khoa Tamil Nadu đã tài trợ cho viện Siddha, nghiên cứu lâm sàng trên 50 bệnh nhân thiếu hụt tinh trùng, không có các bệnh về gan, thận và đường tiết niệu, tinh trùng được định lượng trước và sau khi sử dụng thuốc. Đại đa số bệnh nhân đã cải thiện tốt khả năng hoạt động tình dục, có sự thay đổi đáng kể về thời gian sống của tinh trùng sau 1 tháng uống thuốc, ở tháng thứ 2 bắt đầu có sự tăng về số lượng và tăng khả năng vận động của tinh trùng, sau 3 tháng điều trị, số lượng tinh trùng đã khôi phục lại được 80% so với người khỏe mạnh, 15 trong số 50 cặp vợ chồng sau đó đã sinh con.

Ở Trung Quốc, nước sắc Sâm cau được dùng làm thuốc bổ, thuốc hồi sức để điều trị bệnh suy nhược cơ thể, đau lưng, viêm khớp, viêm thận mạn tính…(bài thuốc: “Nhị Tiên thang”). Ở Ấn Độ, Sâm cau tươi thái nhỏ, hầm với gà để bồi bổ cơ thể. Ở Ấn Độ, Nepal, Philipin và Việt Nam, thân rễ Sâm cau được dùng làm thuốc bổ và thuốc kích dục. Ở Ấn Độ người ta có thói quen, hòa bột tán mịn rễ sâm cau với sữa uống, khi cảm thấy mệt mỏi, yếu sinh lý hay bị bệnh tiểu đường. Ở Ấn Độ, hiện nay đang lưu hành trên thị trường một số sản phẩm bào chế từ sâm cau giúp tăng cường sức khỏe và sinh lý nam.

Trong thân và rễ Sâm Cau có nhóm chất cycloartan triterpen saponin có tác dụng làm tăng khả năng sản xuất nội tiết tố nam testosterone, chống co thắt, làm thư giãn cơ và giảm ức chế thần kinh. Ngoài ra, Sâm cau còn chứa chất curculosid có tác dụng chống ngưng tập beta-amyloid, qua đó bảo vệ tế bào thần kinh, làm dịu căng thẳng. Curculigosaponin C và F kích thích sản sinh tế bào lympho lách, làm tăng khả năng miễn dịch

Những bài thuốc sử dụng sâm cau đen

Chữa thận dương suy yếu, liệt dương, di tinh, lưng gối đau mỏi, phong thấp:

Tiên mao 50g thái nhỏ (sao vàng) ngâm với 500ml rượu trắng trong vòng 15 ngày. Mỗi ngày uống 2 lần vào trước 2 bữa ăn chính, mỗi lần 25 – 30ml.
Hoặc tiên mao 20g; thục địa, ba kích, phá cố chỉ, hồ đào nhục mỗi vị 16g; hồi hương 4g. Tất cả thái nhỏ, sắc với 400ml nước, còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày.

Chữa liệt dương do rối loạn thần kinh chức năng:

Tiên mao 8g; sâm bố chính, hoài sơn, trâu cổ, kỷ tử, ngưu tất, tục đoạn, thạch hộc mỗi vị 12g; cam thảo nam, cáp giới, ngũ gia bì mỗi vị 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Hoặc tiên mao, dâm dương hoắc, ngũ gia bì, mỗi vị 125g; nhãn bỏ hạt 100 quả. Tất cả thái nhỏ ngâm với rượu trắng 1.500 – 2.000ml trong 20 ngày. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 – 30ml.

Thuốc bổ thận cho người trung niên và cao tuổi:

Tiên mao, dâm dương hoắc, tang thầm, tử hà xa, hoài sơn, thỏ ty tử, hoàng tinh, thục địa mỗi vị 15g; sơn thù nhục 12g; thận dê 2 quả. Tất cả nấu nhừ, ăn cái uống nước làm 2 – 3 lần trong ngày.

Chữa tăng huyết áp, nhất là đối với phụ nữ ở thời kỳ tiền mãn kinh:

Tiên mao, ba kích, dâm dương hoắc, tri mẫu, hoàng bá, đương quy mỗi vị 12g. Sắc uống trong ngày.

Chữa sốt xuất huyết:

Tên mao 20g (sao đen), cỏ nhọ nồi 12g, trắc bách diệp 10g (sao đen) quả dành dành 8g (sao đen). Tất cả thái nhỏ, sắc uống ngày 1 thang.

Chữa tê thấp, đau mình mẩy

Tiên mao, hy thiêm, hà thủ ô đỏ mỗi vị 50g; rượu trắng 700ml. Ngâm trong 7 ngày hoặc hơn. Ngày uống 50ml, chia làm 2 lần.

Tất cả những bài thuốc trên được chúng tôi sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng bệnh của mỗi người sẽ có phương thức sử dụng khác nhau. Không nên tự ý sử dụng thuốc, nên tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.