Hoa đu đủ đực từ lâu đã là một loại thực phẩm, một vị thuốc cực kỳ quen thuộc với người dân Việt Nam. Hoa đu đủ đực được sử dụng nhiều trong dân gian để trị các bệnh như ho, giun sán, sỏi thận, ung thư, đái rắt…Vị thuốc này có đặc điểm, tác dụng và cách dùng như thế nào để mang lại hiệu quả? Các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây để biết thêm thông tin về tác dụng của hoa đu đủ đực nhé!
Cây đu đủ đực là cây gì?
Đu đủ thuộc nhóm cây ăn quả được trồng phổ biến tại các vùng nông thôn ở nước ta.
Tên gọi khác: Phan qua thụ, Cà lào,…
Tên khoa học: Carica papaya L.
Theo các nhà thực vật học, cây đủ nằm trong nhóm thực vật đa tính do có cả cây cái, cây đực và cây lưỡng tính.
Mô tả thực vật cây đu đủ đực
- Đu đủ đực dạng thân thảo, thân vỏ xù xì, mọc thẳng, thường cây chỉ mọc 1 ngọn và sẽ phân nhanh khi ngọn bị gãy. Hoa đu đủ đực có màu trắng. Thông thường, cây đu đủ đực có chiều cao dao động trong khoảng từ 3-10 mét.
- Phần lá đu đủ thường mọc ở ngọn, đâm ra trực tiếp từ thân. Lá đu đủ đực có xu hướng mọc xe kẽ nhau, hình ống, cuốn dài và rỗng bên trong. Thân lá màu xanh và được chia thành các phiến. Ở mỗi phiến tạo thành từ 8 – 9 thùy sâu. Có các khía cạnh ở mép lá như bị xẻ rách.
- Hoa đu đủ đực nở quanh năm, thường mọc theo từng cụm tập trung ở cuống dài. Hoa màu trắng, có 5 cánh, vị đắng, mùi khá thơm.
- Cây đủ đủ đực có rễ cọc và cắm sâu dưới lòng đất
Cây đu đủ đực phân bố ở đâu
Đu đủ có nguồn gốc xuất xứ ở Mexico, sau đó giống cây được lai và trồng ở nhiều khu vực khác như Nam Mỹ, Trung Mỹ, Châu Á và Châu Phi. Hiện nay, đu đủ nói chung và đu đủ đực nói riêng đường trồng phổ biến ở những quốc gia có khí hậu nhiệt đới như Ấn Độ, Việt Nam hay Philippin.
Ở Việt Nam, cây đu đủ đực ít được trồng mà thường mọc hoang ở ven đường, rải rác trên các sườn đồi và ít thấy ở đồng bằng…Chủ yếu được trồng ở những chuyên canh về dược liệu.
Thành phần hóa học có trong hoa đu đủ đực
Trong hoa đu đủ đực có chưa các chất sau: Các chỉ tiêu hóa lý của hoa đu đủ đực được xác định bằng các phương pháp phân tích hoa lý như phương pháp tro hóa mẫu, phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS). Nguyên liệu sau khi được xử lý sơ bộ được chiết phân đoạn lần lượt với các dung môi có độ phân cực tăng dần n-hexan, etyl axetat, methanol. Thành phần và cấu trúc hóa học của các cấu tử trong dịch chiết n-hexan và dich chiết etyl axetat được xác định bằng phương pháp sắc ký khí ghép nối khối phổ (GC-MS). Kết quả thu được cho thấy các este và axit béo, các chất thuộc nhóm digoxin, Vitamin E và một số sterol đã được công bố có hoạt tính sinh học tốt. Ngoài ra, bằng phương pháp hóa học đã định tính được sự có mặt của alkaloid trong dịch chiết từ hoa đu đủ đực.
Phương pháp thu hái và bào chế hoa đu đủ đực
Bộ phận dùng làm thuốc: Lá, hoa, cành và quả, nhựa đu đủ đều dùng làm thuốc được. Tại Việt Nam hoa đu đủ đực là dùng phổ biến hơn cả.
Phương pháp thu hái hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực ra hoa quanh năm hầu như không có mùa vụ. Tuy nhiên nếu đu đủ mọc hoang thường ra hoa từ tháng 5-10. Những tháng có lượng mưa nhiều. Hoa đu đủ đực mọc thành từng nhánh dài, trên nhánh có hoa mọc thành chùm. Hái từng chùm hoa và bỏ nhánh.
Cách bào chế hoa đu đủ đực
- Sau khi hái về cần rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn.
- Sấy khô: Hoa đu đủ đực được sấy hoặc phơi ở nhiệt độ thấp đảm bảo được tính nguyên vẹn của dược liệu.
Phương pháp bảo quản hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực khô rất dễ mốc mọt, do vậy cần được đóng gói kỹ, tốt nhất là hút chân không sẽ bảo quản được hoa lâu nhất.
Cách phân biệt đu đủ đực và đu đủ cái
Đu đủ đực và đu đủ cái khác nhau từ khi còn trong hạt. Nếu biết cách thì các bạn hoàn toàn có thể lựa ra từng hạt đu đủ đực và đu đủ cái một cách dễ dàng
Phân biệt hạt đu đủ đực và hạt đu đủ cái
Hạt đu đủ đực và hạt đu đủ cái về kích cỡ thì hoàn toàn giống nhau, chỉ khác nhau về màu sắc. Hạt đu đủ đực sẽ có màu đen nhạt hơn hạt đu đủ cái. Ngược lại hạt đu đủ cái có màu đen sẫn hơn. Khi nhìn bằng mắt thường chúng ta có thể hoàn toàn phân biệt được.
Phân biệt cây đu đủ đực và cây đu đủ cái
Vì công dụng hoa 2 loại này khác nhau nên cần biết đặc điểm nhận dạng cây đu đủ đực và đu đủ cái để tránh nhầm lẫn:
- Đu đủ đực có thân nhỏ hơn. Hoa thường mọc ở kẽ lá,có nhánh dài nhiều hoa và mọc theo chùm; khác với hoa đu đủ cái thường không mọc theo chùm.
- Cây đu đủ đực chỉ ra hoa và không có trái.
Hoa đu đủ đực có tác dụng gì
Hoa đu đủ đực kích thích tiêu hóa
Men papain có trong dược liệu này có tác dụng thúc đẩy hoạt động tiêu hóa diễn ra tốt hơn, kích thích co bóp ở nhu động ruột, nhờ đó thức ăn sẽ di chuyển nhanh hơn. Việc sử dụng hoa đu đủ đực sẽ tránh được tình trạng táo bón, đầy bụng, khó tiểu hiệu quả.
Bên cạnh đó, các vitamin E, A, C, folate có trong dược liệu còn tăng khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày, ngăn ngừa chứng viêm loét dạ dày tá tràng. Đồng thời thúc đẩy quá trình trao đổi và chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cơ thể diễn ra tốt hơn.
Hoa đu đủ đực tăng cường hệ miễn dịch
Hoa đu đủ đực còn có công dụng nâng cao hoạt động hệ miễn dịch, tăng cường khả năng đề kháng nhờ vào hàm lượng vitamin C dồi dào có trong dược liệu.
Tác dụng đối với hệ hô hấp của hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực mang lại nhiều lợi ích đối với hệ hô hấp nhờ vào hoạt chất beta – carotene và vitamin C có tác dụng tiêu viêm, kháng khuẩn hiệu quả. Từ đó hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến hô hấp như viêm họng, ho, đau rát cổ họng, khàn tiếng.
Tác dụng đối với hệ tuần hoàn và tim mạch
Trong hoa đu đủ đực có chứa hoạt chất folate, beta – carotene và một số chất chống oxy hóa có khả năng làm giảm nồng độ cholesterol trong máu, hỗ trợ bảo vệ thành tim mạch, ổn định huyết áp, phòng ngừa đột quỵ, đau tim.
Ngoài ra, các hoạt chất này còn có khả năng chống lại quá trình hình hành huyết khối tĩnh mạch và các mảng xơ vữa, duy trì hoạt động tuần hoàn máu.
Đối với người bệnh tiểu đường
Nguồn tham khảo: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3551835/
Các thành phần hoạt chất có trong hoa đu đủ đực sẽ hỗ trợ người bệnh tiểu đường kiểm soát lượng đường huyết hiệu quả thông qua hoạt động tăng sản xuất insulin bên trong cơ thể.
Ngăn ngừa ung thư
Theo một số nghiên cứu từ các chuyên gia, hoạt chất lycopene có trong hoa đu đủ đực có khả năng ức chế sự phát triển các khối u. Dược liệu có góp phần ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh bạch cầu, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ruột kết, làm chậm quá trình di căn và kiểm soát các triệu chứng hiệu quả.
Ngoài ra, một số nhà khoa học người Mexico và Úc cũng đã chỉ ra việc nam giới dùng hoa đu đủ đực hoặc các chiết xuất từ vị thuốc này sẽ giúp làm giảm 82% nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt.
Đối với người bị béo phì
Thừa cân, béo phì gây ra nhiều tác hại ảnh hưởng đến sức khỏe. Hoa đu đủ đực hàm lượng vitamin B, A, C, chất xơ và khoáng chất dồi dào giúp tăng cường chuyển hóa chất béo ở gan, đồng thời ngăn ngừa tình trạng tích trữ mỡ ở những cơ quan như bắp tay, bụng, đùi,… Từ đó hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
Hoa đu đủ đực chữa trị bệnh gì
Theo đông y, hoa đu đủ đực chữa bệnh gì? Hoa đu đủ đực là dược liệu có vị đắng, tính bình và chủ trị với các bệnh sau:
Hoa đu đủ đực chữa ho trẻ em
Nguyên liệu: 20g hoa, 2 thìa mật ong.
Thực hiện:
- Hoa đu đủ đực rửa sạch, để ráo rồi trộn với mật ong.
- Đem hỗn hợp trên đi hấp cách thủy khoảng 10-15 phút.
- Lấy hoa đu đủ ngâm mật ong ra nghiền nhỏ rồi cho trẻ uống.
- Sử dụng mỗi ngày 2 lần liên tục trong 3 ngày sẽ thấy bệnh tình thuyên giảm.
Chữa hoa cho người lớn
Nguyên liệu: 15g hoa đu đủ đực, 15g lá hẹ, 10g hạt chanh, 1 thìa mật ong.
Thực hiện: Nghiền nát tất cả nguyên liệu trên rồi trộn với 20ml nước. Trộn hỗn hợp với mật ong rồi uống 3 lần mỗi ngày.
Chữa viêm loét dạ dày, sỏi thận, đau niệu đạo, tiểu rắt
- Nguyên liệu: 10gr hoa đủ đủ đực khô, 2 lít nước sôi
- Cách làm: Hoa đu đủ đực phơi khô, thái thành từ khúc khoảng 1cm. Sau đó sao vàng hãm nước uống giống như trà.
- Thời gian sử dụng: Nên sử dụng vào buổi sáng và chiều.
Hỗ trợ điều trị ung thư
Việc hoa đu đủ đực điều trị được bệnh ung thư đa số là truyền miệng, hiện chưa có bằng chứng khoa học nào nói về vấn đề này. Quý bạn đọc cần hỏi ý kiến bác sĩ để được tham vấn tốt nhất
Cách chế biến hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực xào tỏi
Chuẩn bị:
- 300 gam bông đu đủ đực tươi
- Tỏi và các gia vị nêm nếm
Hướng dẫn thực hiện:
- Hoa đu đủ đực sau khi rửa và ngâm với nước muối pha loãng thì vớt ra để ráo
- Luộc sơ hoa đu đủ với nước sôi giúp làm giảm vị đắng của hoa
- Sau đó, vớt hoa ra rồi vò nát, kế đến ướp với một ít gia vị để khoảng 5 phút
- Cho tỏi tăm vào chảo cùng với một ít dầu ăn phi thơm rồi cho hoa đu đủ vào xào nhanh trên lửa lớn, đến khi chín thì tắt bếp
- Món bông đu đủ đực xào tỏi có mùi vị thơm ngon, rất tốt cho sức khỏe. Đây còn được xem là một trong những món đặc sản.
Hoa đu đủ đực xào với thịt trâu
- Hoa đu đủ rửa sạch rồi chần qua nước nóng.
- Thịt trâu loại 1 hoặc 2 đều được. Thái miếng vừa phải, ướp gia vị bột nêm, mì chính, tiêu bắc, gừng vừa đủ.
- Xào thịt trâu vừa săn chín tới, múc ra tô để riêng. Lấy nước dùng vừa xào thịt trâu, đảo nóng hoa đu đủ đực và sau đó trút thịt trâu lẫn vào, Trộn vài lượt cho đều rồi múc ra tô, ăn nóng
Lá và hoa đu đủ đực xào chay
- Hoa hoặc lá đu đủ non bánh tẻ rửa sạch
- Hành chăm không thể thiết
- Quả cà dại luộc lá hoặc hoa đu đủ cùng quả cà dại để ráo. Cho hành chăm đập dập phi thơm với dầu/ mỡ. Cho hoa/lá đu đủ, cà dại vào đảo đều, nêm gia vị muối mì chính vừa ăn.
Nộm hoa đu đủ đực
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực
- Cà dại
- Lá chát ngọt, rau thơm (rau mùi, húng tím)
- Đậu phộng (lạc nhân)
- Tỏi, ớt, bột canh
Cách làm:
- Nhặt hoa đu đủ, luộc chín –> vớt ra, ngâm qua nước đun sôi để nguội sau đó vắt cho ráo nước và giảm bớt vị đắng
- Cà dại luộc chín, để ráo nước rồi giã nhỏ – nhưng không nát.
- Lạc nhân rang rồi bóc vỏ, giã nhỏ.
- Rừa sạch rau thơm, lá chát ngọt, tỏi, ớt –> để ráo nước –> thái nhỏ.
- Cho tất cả các nguyên liệu trên (trừ lạc) vào thau lớn, trộn đều, nêm nếm bột canh cho hợp khẩu vị.
Những lưu ý khi sử dụng hoa đu đủ đực
Dù có nhiều nghiên cứu chỉ ra những tác dụng của hoa đối với bệnh ung thư, u xơ, nhưng chúng chỉ có công dụng hỗ trợ chứ trong điều trị dứt điểm. Chính vì vậy nếu phát hiện mắc bệnh, cần tới các cơ sở y tế, bác sĩ chuyên khoa để có hướng dẫn và phác đồ điều trị phù hợp.
Đặc biệt lưu ý, tuyệt đối không sử dụng dược liệu này cho phụ nữ có thai vì trong thành phần của hoa chứa papain gây sảy thai, với liều lượng cao sẽ ảnh hưởng tới thai nhi.
Nguồn tham khảo